olympiakos
του Γιώργου Μαυρωτά για το protagon.gr
Δεν είμαι Ολυμπιακός. Στις εσωτερικές διοργανώσεις θεωρώ ότι λόγω δημοφιλίας είναι «το αφεντικό» (με ό,τι αυτό σημαίνει) στα περισσότερα αθλήματα και αυτό δεν με γοητεύει.
Δεν είμαι όμως και αντι-Ολυμπιακός ώστε να μη χαρώ από την κατάκτηση της Ευρωλίγκας, σε έναν τελικό που τον ευχαριστήθηκε όλη η μπασκετική Ευρώπη, από μια ελληνική ομάδα. Όχι βέβαια γιατί απέδειξε στους έξω την υπεροχή μας, αλλά γιατί μπορεί να δείξει στους μέσα τον δρόμο.
Ο δρόμος αυτός έχει λακούβες, ανηφόρες, κατηφόρες, κλειστές στροφές, φουρκέτες και σταυροδρόμια. Πιστεύω όμως ότι ο αθλητισμός μπορεί να προσφέρει παραδείγματα καλών πρακτικών (best practices) για κάθε οργανισμό, αλλά και για την κοινωνία. Θα σταθώ σε τρία από αυτά τα χαρακτηριστικά: Την αξιοκρατία, την κινητροδότηση και τη συνοχή.
Μια αθλητική ομάδα -όπως η ομάδα μπάσκετ του Ολυμπιακού, που μπορεί να πετυχαίνει τους στόχους της- είναι σαν μια μικρογραφία της κοινωνίας μας. Μπορεί να έχει όλα τα δικά μας ελαττώματα (εγωισμούς, αντιζηλίες, προσωπικούς στόχους). Ένα όμως δεν μπορεί να έχει: έλλειψη αξιοκρατίας. Κανένας δεν μπορεί να «χωθεί» κάπου και να «βιώσει λάθρα». Κανένας δεν μπορεί επί μακρόν να λουφάρει. Ο γιος του προέδρου ή του προπονητή, αν δεν είναι καλός δεν θα παίξει. Για να υπάρξει όμως αξιοκρατία πρέπει να υπάρχει και αξιολόγηση. Και στον αθλητισμό, αντίθετα με ότι συμβαίνει σε άλλους τομείς, υπάρχει, φευ, διαρκής αξιολόγηση με μια ζυγαριά που δεν μπορεί να πει ψέματα. Και το κακό είναι ότι η ζυγαριά αυτή δεν έχει μνήμη. Ο φτασμένος σταρ δεν μπορεί να πατήσει στις δάφνες του παρελθόντος για να πηδήξει, να τρέξει, να σκοράρει. Πρέπει κάθε φορά να αποδεικνύει την αξία του. Ο πρωταθλητισμός δεν μετράει ένσημα κι επετηρίδα δεν υπάρχει. Ο αθλητισμός είναι το κατ’ εξοχήν πεδίο του «τ’ αγαθά κόποις κτώνται» και μάλιστα με «κόποις» στο τετράγωνο διατηρούνται…
Η κινητροδότηση (σ.σ. μα, τόσο ξένη μας είναι η λέξη που μου την “κοκκινίζει” το Word;) είναι το δεύτερο χαρακτηριστικό. Και δεν εννοώ τα χρηματικά πριμ αλλά το εσωτερικό κίνητρο. Το να δώσεις στον διψασμένο πιτσιρικά κίνητρο είναι σχετικά εύκολο. Το να κινητοποιήσεις όμως τους «γερόλυκους» της ομάδας θέλει μαεστρία. Θέλει όμως και ο ίδιοι να βάζουν ψηλά τον εσωτερικό τους πήχη. Να μη συμβιβάζονται με τις επιτυχίες του παρελθόντος, ούτε και να απαιτούν άνευ όρων σεβασμό, χωρίς να μπορούν να τον εμπνεύσουν με την προσπάθειά τους.
Θα έχετε καταλάβει από τα κείμενά μου ότι δεν πιστεύω στη θεώρηση του αθλητισμού ως εθνικού Viagra. Λυπάμαι που θα σας ρίξω από τα σύννεφα, αλλά τα νικηφόρα εθνικά γονίδια είναι μύθος. Ο Ολυμπιακός δεν κέρδισε επειδή τα «παλικάρια από τον Πειραιά» και κατ’ επέκταση τα ελληνόπουλα είναι μάγκες, έχουν ψυχή κ.λπ. που μπορεί να δείτε στα πρωτοσέλιδα των αθλητικών εφημερίδων. Δεν έχει σημασία το πού τυχαίνει να γεννηθεί κανείς, αλλά το τι κουβαλάει μέσα του και πώς το καλλιεργεί. Ο Ολυμπιακός είναι μια πολυεθνική συνύπαρξη (ο Άντις μάλιστα είναι Σκοπιανός) όπου κυριαρχεί το ελληνικό στοιχείο και υπάρχει ελληνικό μάνατζμεντ (το τελευταίο μάλιστα γκρεμίζοντας πολλούς μύθους). Η συνοχή της ομάδας ανεξάρτητα από ηλικίες κι εθνικότητες και το να γνωρίζει ο καθένας τον ρόλο του είναι το Α και το Ω. Κανένας μεγαλύτερος από την ομάδα, όλοι όμως (ακόμα και ο φροντιστής) απαραίτητοι γι’ αυτήν. Αυτά λοιπόν τα χαρακτηριστικά αποδεικνύεται ότι μπορούν να μας κάνουν ανταγωνιστικούς κι εκτός συνόρων.
Πολλοί θα πείτε ότι όλα αυτά δεν θα υπήρχαν αν δεν υπήρχαν τα χρήματα των Αγγελόπουλων (ή των Γιαννακόπουλων στον ΠΑΟ). Ναι, τα χρήματα είναι μια αναγκαία συνθήκη αλλά όχι ικανή (βλ. ΤΣΣΚΑ). Όπως και στη ζωή δεν λύνουν όλα τα ζητήματα και μάλιστα η κακή τους χρήση δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα. Και μην ξεχνάτε ότι μπορεί οι πρωταγωνιστές στο παρκέ να έχουν λύσει (άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο) το οικονομικό τους πρόβλημα, αλλά ούτε τα κληρονόμησαν αυτά, ούτε τα κέρδισαν στο λόττο.
Βέβαια, ο παραλληλισμός μια ομάδας με την κοινωνία δεν είναι απόλυτος. Οι ρόλοι, η ηγεσία, η κοινή προσπάθεια είναι μερικά κοινά σημεία. Υπάρχουν όμως και πολλές διαφορές. Π.χ. στην κοινωνία δεν μπορεί να εφαρμοστεί το δόγμα του πρωταθλητισμού που λέει ότι «παίζουν οι καλύτεροι». Στην κοινωνία «παίζουν» όλοι, δεν υπάρχει «πάγκος». Το δύσκολο λοιπόν στην κοινωνία είναι να μοιράσεις δίκαια τους ρόλους σε όλους έτσι ώστε να συμβιβάσεις τη συνολική πρόοδο με την ατομική προοπτική. Το πώς γίνεται αυτό όμως είναι ένα ζήτημα που απασχολεί την ανθρωπότητα αιώνες και δεν φιλοδοξώ να το επιλύσω σε 700 λέξεις. Όμως, κάποια μαθήματα από συστήματα που δουλεύουν καλά μπορεί ο καθένας να τα πάρει για τον δικό του τομέα. Ιδιαίτερα αν τα συστήματα αυτά τον κάνουν ενίοτε και περήφανο…